Men gan tăng cao do nhiều nguyên nhân, trong đó viêm gan là thường gặp nhất. Nồng độ của men gan thường tăng tỷ lệ thuận với mức độ viêm gan. Tuy nhiên, có những trường hợp viêm gan rất nặng nhưng nồng độ men gan trong máu tăng rất ít. Hoặc có khi việc gia tăng nồng độ men gan không liên quan đến viêm gan.

Nồng độ men gan tăng bao gồm những nguyên nhân tại gan và nguyên nhân ngoài gan. Tại gan có các bệnh lý: viêm gan cấp do bất kể nguyên nhân gì đều làm men gan tăng, đặc biệt là tăng rất cao, gấp 7-8 lần bình thường trở lên; viêm gan mạn tiến triển; viêm gan dẫn đến xơ gan do rượu bia, chất độc, thiếu dinh dưỡng, ung thư gan...; tắc đường mật do giun, do sỏi. Nguyên nhân ngoài gan gồm: viêm tụy, tắc ruột, viêm dạ dày cấp; sốt rét, sởi, sốt xuất huyết, nhiễm khuẩn máu; nhiều bệnh mạn tính; do thuốc điều trị; do uống nhiều bia rượu, không khí bị ô nhiễm nặng...

Khi men gan cao có nguy cơ gì?

Nồng độ men gan cao phản ánh tình trạng tế bào gan đang bị tổn thương, gan đang bị viêm. Khi men gan tăng dưới 2 lần thì người bệnh hầu như chưa có biểu hiện triệu chứng gì, nếu không đi xét nghiệm thì không thể biết được. Ở giai đoạn này, nếu bạn uống nhiều bia rượu sẽ rất nguy hiểm vì lượng acetaldehyt là chất độc được sản sinh ra khi sử dụng bia rượu sẽ phá hủy tế bào gan rất mạnh, có thể hủy hoại tế bào gan hàng loạt gây viêm gan cấp, hôn mê gan, nguy hiểm đến tính mạng. Tình trạng men gan cao nếu không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến viêm gan mạn tính, xơ gan, thậm chí gây ung thư gan. 

Cách gì cải thiện tình trạng men gan cao?

Nếu bạn đã biết mình bị tăng men gan thì cần giữ gìn sức khỏe, tránh làm việc quá sức, đồng thời phải nhanh chóng đi khám bác sĩ chuyên khoa về bệnh gan mật để được xác định rõ bệnh và điều trị kịp thời, tránh được những biến chứng, đặc biệt là bệnh viêm gan siêu vi B. Khi mới phát hiện men gan tăng cao, bạn cần phải theo dõi thường xuyên xem số lượng có thay đổi không và cũng nên làm siêu âm gan để biết được tình trạng của gan, ống dẫn mật. Trong trường hợp phát hiện tình trạng men GGT tăng cao thì điều cần thiết là phải ngưng ngay việc uống rượu, bia và các loại nước uống có chất cồn, bỏ hẳn thuốc lá. Tăng men gan ở người đang bị thừa cân béo phì thì nên kiêng cữ các thức ăn nhiều dầu mỡ, các món chiên xào; nên dùng chế độ ăn bổ dưỡng, nhiều chất đạm. Trường hợp cần thiết phải dùng thuốc để điều trị một số bệnh lý khác, cần phải báo cho bác sĩ biết mình đang có tình trạng tăng men gan để tránh dùng những thuốc có hại cho gan. Bạn cần phải có một chế độ ăn uống đầy đủ các vitamin cần thiết. Bổ sung các loại thực phẩm cung cấp nhiều vitamin A như sữa bò, lòng đỏ trứng, rau muống, rau chân vịt, gan động vật, cà rốt, hẹ, tỏi tây, bắp cải...; các loại thức ăn chứa nhiều vitamin B₁ như: giá đỗ, hoa quả, đậu, lạc, rau xanh... Thực phẩm chứa nhiều vitamin B₂ như: kê, đậu nành, trứng, sữa... Thức ăn chứa vitamin B₆ như gan động vật, bầu dục, thịt nạc.

Nếu bị chỉ số men gan tăng cao thì nên gặp bác sĩ chuyên khoa để sớm được điều trị, theo dõi và xét nghiệm định kỳ vì nếu tình trạng này xảy ra kéo dài mà không được điều trị sẽ rất dễ xảy ra các biến chứng như xơ gan, ung thư gan...

Phòng ngừa thế nào?

Muốn phòng ngừa men gan tăng cao, cần bảo vệ tốt lá gan bằng việc thực hiện những biện pháp sau đây:

Bạn cần có một chế độ dinh dưỡng lành mạnh, hợp lý, hạn chế sử dụng rượu, bia và các đồ uống có cồn. Bạn không nên ăn da, mỡ động vật hay các thực phẩm chứa nhiều đường, nhiều dầu mỡ và tránh các gia vị cay nóng. Bạn cũng cần bỏ hẳn việc hút thuốc lá, thuốc lào,... Nên làm công việc phù hợp với tình trạng sức khỏe. Hàng ngày bạn cần có chế độ nghỉ ngơi hợp lý, tập thể dục nhẹ nhàng, không nên thức khuya, không nên làm các công việc nặng nhọc quá sức. Đối với những người có nguy cơ tăng men gan như uống rượu bia nhiều, thừa cân, béo phì..., cần đặc biệt chú ý hạn chế uống rượu bia, bởi rượu bia hủy hoại tế bào gan rất mạnh. Bạn nên ăn nhiều rau, củ, quả, uống đủ nước (ngày 2-2,5 lít) bằng các loại nước nấu chín để nguội, nước canh, nước rau hay nước ép trái cây tươi... và nên ngủ đủ (7- 8 tiếng/ ngày).

BS. Trần Thiên Ngân

Theo SKĐS